Σύντομη Ιστορία

Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε εκατό χρόνια μετά το Πανεπιστήμιο της Αθήνας και μια δεκαετία περίπου μετά την απελευθέρωση της περιοχής: το 1925. Η απόφαση ίδρυσής του από το δημοτικιστή πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπαναστασίου συνδέθηκε με την ανάγκη να δοθεί στο έθνος μια νέα Φιλοσοφική Σχολή, όσο γινόταν διαφορετικής νοοτροπίας από εκείνην που τα χρόνια αυτά χαρακτήριζε τη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας. Πράγματι, η Φιλοσοφική Σχολή της Θεσσαλονίκης καθόρισε από πολύ νωρίς τις συντεταγμένες της: πιο προοδευτική στο πνεύμα και στη γλώσσα από τη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας, εξελίχθηκε με το πέρασμα των χρόνων σε αληθινό προπύργιο του εκπαιδευτικού και φιλολογικού δημοτικισμού, αλλά και σε καθοριστικό παράγοντα της φυσιογνωμίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η Φιλοσοφική Σχολή άρχισε να λειτουργεί το 1926 και αριθμούσε στο ξεκίνημα της 65 φοιτητές.

Η μοναδική τότε Σχολή του Πανεπιστημίου στεγάστηκε αρχικά, το 1926, στην έπαυλη Αλλατίνι με θρανία και μαυροπίνακες κατασκευασμένα στο Παπάφειο Ορφανοτροφείο. Τον Οκτώβριο όμως του 1927, μετά από ενέργειες του τότε Προέδρου του Πρυτανικού Συμβουλίου Γ. Σωτηριάδη, μεταφέρθηκε στο μέγαρο του Β’ Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, άλλοτε (μέχρι το 1912) οθωμανικού γυμνασίου (Ιδαδιέ), όπου ως σήμερα στεγάζονται Τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής. Η πρώτη συνεδρία «εν τω νέω ιδρύματι του Πανεπιστημίου εγένετο την 4ην Οκτωβρίου 1927, ημέραν Τρίτην και ώραν 4ην μ.μ.».

Το Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών ιδρύθηκε «παρά τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ως παράρτημα αυτής» με το νόμο 5139/1-10-1931, επί Προέδρου της Δημοκρατίας Αλέξανδρου Ζαΐμη και Υπουργού Παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου. Ως σκοπός του είχε οριστεί «η πρακτική και θεωρητική διδασκαλία και καλλιέργεια αυτών (των ξένων γλωσσών)». Προέβλεπε τη δημιουργία έξι τμημάτων.

Ο σκοπός της Σχολής είναι διπλός, αφενός να καταρτίζει ικανά στελέχη για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και αφετέρου να ετοιμάζει επιστήμονες ικανούς για έρευνα σε μια ολόκληρη σειρά από τομείς των ιστορικών, ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών, που εντάσσονται στο πλαίσιο μιας Φιλοσοφικής Σχολής. Το πρόβλημα του συνδυασμού των δυο στόχων στης Σχολής αποδείχθηκε στην πράξη εξαιρετικά δυσεπίλυτο, όπως έδειξαν οι συνεχείς αλλαγές στις διαιρέσεις της Σχολής.

Σύμφωνα με τον ιδρυτικό της νόμο η Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης χωριζόταν σε δύο κατευθύνσεις: στο Φιλοσοφικό και το Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα και χορηγούσε πέντε πτυχία (Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, Κλασικής Φιλολογίας, Μεσαιωνικής και Νεωτέρας Ελληνικής Φιλολογίας, Ιστορίας, Αρχαιολογίας). Από το Νοέμβριο του 1935 η Σχολή άρχισε να χορηγεί δυο πτυχία, το Φιλολογικό και το Ιστορικό-Αρχαιολογικό. Το 1952 καθιερώθηκε κοινή φοίτηση κατά τα τρία πρώτα χρόνια και εξειδίκευση κατά το τέταρτο σε έναν από τους κλάδους: 1. Κλασικής Φιλολογίας, 2. Μεσαιωνικής και Νέας Ελληνικής Φιλολογίας, 3. Φιλοσοφίας, 4. Ιστορίας και 5. Αρχαιολογίας. Ακολούθησε νέα διαίρεση από το τρίτο έτος σε δυο τμήματα, το Φιλολογικό και το Ιστορικό-Αρχαιολογικό. Το Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας άρχισε να λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 1951-52. Ακολούθησε η λειτουργία του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας (1954-55) και των Τμημάτων Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας (1960-61). Τα Τμήματα Βαλκανικών και Ανατολικών Γλωσσών και Φιλολογιών δε λειτούργησαν ποτέ. Στο τέλος του 1963 η Σχολή διαιρέθηκε σε τέσσερα Τμήματα από το δεύτερο έτος (Φιλοσοφίας, Κλασικών Σπουδών, Αρχαιολογίας, και Μέσων και Νέων Ελληνικών Σπουδών). Το 1971 η Σχολή απέκτησε επτά Τμήματα και η διαίρεση μετατέθηκε τώρα στο τρίτο έτος.

Από το ακαδημαϊκό έτος 1982-1983 άρχισε να ισχύει ο νόμος 1268, ορισμένες διατάξεις του οποίου τροποποιήθηκαν με το νόμο 1566. Με το νόμο 1268 ιδρύθηκε στη θέση της παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής το Φιλοσοφικό Τμήμα και αυτονομήθηκαν τα τέσσερα τμήματα του Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών. Το 1984-85 το Φιλοσοφικό Τμήμα διαιρέθηκε σε τρία Τμήματα: Φιλολογίας, Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας. Το τελευταίο αυτό Τμήμα διαιρέθηκε από το 1993 σε δυο Τμήματα: Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας. Έτσι σήμερα η Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης απαρτίζεται από οκτώ Τμήματα, που το καθένα χορηγεί χωριστό πτυχίο.